Piet Brock neemt u in Contact, het parochieblad uit Heeze, mee op wandeling. Langs ’s Heeren wegen….

Begin jaren ’30: twee kerken in Heeze. Links de Waterstaatskerk, rechts de Sint Martinuskerk

“Nee, deze keer geen ondertiteling. We gaan zelf langs ’s Heeren wegen en staan even stil bij een locatie, gehucht, akker of ven, met een naam, officieel of in de volksmond, die min of meer verwijzen naar geloof, kerk of religie.

De Oude Kerkhof is dan een goede plek om mee te beginnen. Rond 800 werd hier de eerste kerk gebouwd. Het is de geboorteplaats van het dorp Heeze. Heeze woonde hier, Heeze werkte en kerkte hier. Heezenaren werden hier begraven. Rond 1475 werd de Grote Kerk gebouwd. Begin 19e eeuw stond deze kerk er nog. Rond de kerk lag de Kerkhof, zoals Heezenaren zeggen: de Kerkhof. Het is nu het protestants kerkhof met een openbaar gedeelte.

De buurtschap ’t Kruis heeft haar naam te danken aan een kruis, dat daar gestaan heeft. In 1492 wordt bij de verkoop van een huis als plek aangegeven: “aan dat Cruijs.” Het zou een wegkruis zijn geweest.

Een tweede naam is de Kruisboom. In de kroniek van Hendrik Godefridus van Moorsel staat dat Hark Leenders, vorster te Heeze op 3 mei 1652 “de rijken boom aan de molen aan den grond heeft afgehouwen”. De eijk schoot opnieuw uit met talrijke twijgen. Voor Heezenaren was het een bijzondere boom met een religieuze betekenis. In 1919 is de Kruisboom definitief gerooid. Een tweede straat in de Nieuwe Hoeve wordt Kruiseik genoemd.

De bomengroep aan de Boschlaan wordt de Twaalf Apostelen genoemd. Elf eiken bijeen terwijl Judas een eindje verder in het weiland staat.
Langs het fietspad, het vroegere Belgische spoorlijntje, ligt een idyllisch vennetje. In de volksmond heet dat vennetje het Dekensvennetje. Deken Berkelmans was naast zijn verantwoordelijkheid voor het geestelijk welzijn van zijn parochianen, ook geïnteresseerd in materiële zaken. Hij kocht dit vennetje, ter ere Gods.

De Kapelstraat is een straatnaam die verbonden is met de protestantse kerk in deze straat. Al vanaf 1458 heeft op deze plaats een kapel gestaan. Er is een geschrift dat vermeldt dat de Heer van Heeze in 1458 een schenking doet aan de kapel. Men sprak toen over “Heeze aan de kerk” en “Heeze aan de kapel” waarmee men dan respectievelijk de Kerkhof en Eimerik bedoelde.
Ook de patroonheilige van de parochiekerk St. Maarten heeft enkele sporen nagelaten in de naamgeving. We kennen het St. Maartenshonk, de sociale ruimte tussen het vroegere klooster en de kerk. Dit zaaltje is onder het bewind van pastoor R. Mutsaerts gerealiseerd. Het vroegere St. Maartenshuis deed dienst als patronaatsgebouw voor de jeugd.

Op de zijgevel van de boerderij op de Heezerenbosch 2 staat zwart op wit St. Maarten hoeve. Deze naam heeft Tinus van de Kruis erop laten zetten toen hij de boerderij van zijn ouders had overgenomen. Tinus had als doopnaam Martinus.

Van de straatnamen van de heren geestelijken brengen wij de Dirk Heziusstraat onder uw aandacht. Hij is geboren in 1490 op het gehucht Strabrecht. Achternamen waren toen nog niet verplicht, daarom kreeg Dirk de toevoeging Hezius, komend van Heeze. Hij studeerde aan de universiteit van Leuven. Dirk Hezius werd secretaris van Adriaan Floris van Utrecht, de latere paus Adrianus VI. Hij overleed in Luik op 10 mei 1555. In 1950 werd in de Schoolstraat de jongensschool gebouwd onder architectuur van H.W. Valk, die ook de St. Martinuskerk heeft ontworpen. De school is gebouwd in de zgn. boerderijstijl, eenvoudig, passend in de landelijke omgeving. Deze school kreeg ook de naam van de bekende Heezerse persoon, Dirk Hezius.

De hemel op aarde zal moeilijk te vinden zijn maar wij kunnen onszelf wel gelukkig prijzen dat het Paradeske op onze gemeentegrond ligt. Het gebied tussen de Sterkselse Aa en de Groote Aa heet De Waarden. Het deel van de sterk meanderende Sterkselse Aa wordt in Heeze het Paradeske genoemd. Het was vroeger de speelplaats van ravottende jongens en misschien ook wel van meisjes. En een stiltegebied voor vrijende paartjes.

Tot de volgende wandeling,

Piet Brock”